Na świecie znanych jest około 1400 gatunków nietoperzy, a każdego roku odkrywane są kolejne. Są łagodne i inteligentne, wspierają zapylanie oraz regulują populacje wielu owadzich szkodników. Jednak działania człowieka, takie jak urbanizacja, usuwanie żywopłotów i lasów oraz stosowanie pestycydów, zagrażają ich przetrwaniu, ograniczając ich przestrzeń i wpływając na ich zachowania związane z grzędowaniem, żerowaniem i wędrówkami. W większości krajów europejskich wszystkie zarejestrowane gatunki nietoperzy są chronione na mocy prawa krajowego i międzynarodowego, jednak w praktyce aktywność ludzka działa często w kontrze do ich ochrony.
Jednym z powodów, dla których środowisko miejskie jest generalnie mniej atrakcyjne dla nietoperzy, jest brak roślinności, co w konsekwencji oznacza niedobór owadów, którymi mogłyby się żywić. Nietoperze są też wrażliwe na zmiany w sposobie użytkowania ziemi, co czyni je gatunkami bioindykatorami – tam, gdzie nietoperze mają się dobrze, wskazuje to na zdrowy lokalny ekosystem. A więc mimo popkulturowych konotacji (horrory czy Halloween…) ich obecność powinna być powodem do radości.
Ludzkość stopniowo wkracza na dzikie obszary, powodując utratę tradycyjnych miejsc legowiskowych, a nietoperze można teraz znaleźć między innymi w domach, mostach, stodołach i kościołach. Zwierzęta te preferują czyste, pozbawione przeciągów miejsca w budynkach o stabilnej temperaturze, ciepłe latem i chłodne do hibernacji zimą. Jednym z największych zagrożeń dla nietoperzy miejskich jest utrata miejsc legowiskowych w miarę modernizacji domów i obiektów przemysłowych. Inne problemy, z którymi borykają się nietoperze miejskie, to uwięzienie w budynkach, potrącenie przez pojazdy lub celowe zakłócanie ich gawrowania, mimo że jest to przestępstwo w świetle prawa. Nietoperze są również potencjalną ofiarą kota domowego.
Na terenach miejskich, obok parków i ogrodów, mogą znajdować się sztuczne stawy i inne źródła wody, które mogą pomóc lokalnym nietoperzom, przyciągając owady. Pomaga także pozostawianie w miastach starych drzew (których ilość nieustannie spada) oraz tworzenie specjalnych budek dla nietoperzy. To właśnie te większe drzewa, idealnie jako siedliska dla nietoperzy, są zwyczajowo usuwane z alei i parków, ponieważ uważa się je za zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego.
Także regulacja światła miejskiego jest istotna – jako ssaki nocne, nietoperze borykają się z ciągłym światłem nocnym. Sztuczne oświetlenie może wpływać na wykorzystanie przez nietoperze tras przelotów – działa jak bariera, prowadząc nietoperze do objazdu miejsc żerowania, co w konsekwencji zwiększa ich zapotrzebowanie na energię. Sztuczne światło przy wejściu do gawry może także spowodować, że nietoperze będą zmuszone do jej opuszczenia lub w najgorszym przypadku utkną w niej, ponieważ nie czują się wystarczająco bezpieczne przed drapieżnikami, by ją opuścić. Jednak istnieją nowe rozwiązania takie jak skonsultowanie z Bat Conversation Trust Solareye80’s – światło naziemne, które redukuje rozprzestrzenianie się światła w górę o ponad 95 procent, a jednocześnie zapewnia ludziom 360-stopniową widoczność w nocy. Również dodanie małego kapelusza do lamp miejskich może spowodować zmniejszenie rozproszenia światła w górę o około 98%. W wielu holenderskich i brytyjskich miastach, szczególnie w pobliżu rezerwatów, instaluje się zaś lampy miejskie o czerwonym kolorze. Jak mówi Maurice Donners, naukowiec i specjalista ds. innowacji w firmie Signify, która zaprojektowała nowe lampy uliczne “Nietoperze nie postrzegają czerwonego światła jako szczególnie jasnego, jeśli w ogóle je widzą”. Firma rozpoczęła prace nad lampami około 10 lat temu.. Dane wykazały, że duża zawartość światła czerwonego działała dobrze, podczas gdy białe i zielone światła powodowały problemy dla nietoperzy. Naukowcy z Signify twierdzą, że dla ludzi światła te działają tak samo dobrze jak typowe diody LED – jasność spełnia te same wymagania dla wiejskich dzielnic, a ludzkie oczy szybko dostosowują się do koloru.
Od 2017 roku Urban Bat Project (obecnie projekt badawczy doktorantów na Uniwersytecie Wolverhampton) skupia się na badaniu i wspieraniu miejskiej populacji nietoperzy – kataloguje zespoły miejskich lasów przyulicznych, monitoruje przemieszczanie się nietoperzy wzdłuż miejskich dróg wodnych, buduje budki dla nietoperzy oraz pobiera próbki ich DNA, aby zbadać pokrewieństwo populacji nietoperzy w całej aglomeracji Birmingham i Black Country. W miesiącach zimowych zespół zajmuje się prowadzeniem warsztatów i badań endoskopowych, które diagnozują stan zdrowia i charakterystykę lokalnych nietoperzy. Do tej pory udało się m.in. zaobserwować pierwsze w kraju nietoperze hibernujące w ostrokrzewie czy gacki brunatne hibernujące w brzozie, a wszystkie dane Urban Bat Project trafiają do bazy danych Bat Tree Habitat Key, by wzbogacić krajową wiedzę.
Miasta takie jak Waszyngton zaczynają organizować spacery nietoperzy, podczas których ludzie wychodzą o zmierzchu, aby zobaczyć, jak nocne zwierzęta wylatują z miejsc, w których gniazdują w ciągu dnia. Zaczynają też zakładać ogrody nietoperzy z rodzimymi roślinami, które przyciągają zapylacze, takie jak nietoperze, które żywią się owadami.
Organizacja Ochrony Nietoperzy (Organization for Bat Conservation) udostępniła także wskazówki dotyczące budowy własnego ogrodu nietoperzy. Przewodnik zatytułowany Landscape and Urban Design for Bats and Biodiversity (Krajobraz i projektowanie miejskie dla nietoperzy i bioróżnorodności) prezentuje proste, ale skuteczne środki, które projektanci, konsultanci, deweloperzy i planiści mogą zastosować w celu zwiększenia bioróżnorodności na terenach różnej wielkości, ze szczególnym uwzględnieniem nietoperzy. Treść obejmuje elementy projektowania krajobrazu, takie jak miejskie lasy, drzewa, miejskie tereny podmokłe, zielone dachy, ściany, elementy liniowe, eko-pasaż i oświetlenie z perspektywy ekologii nietoperzy. Zawiera także przydatną listę gatunków roślin podzielonych na kategorie, takie jak ogrody deszczowe, zielone dachy, żywe ściany, rabaty i obwódki, opartą na roślinach pożytecznych dla nietoperzy.
Istnieje wiele sposobów, by miasta mogły stworzyć środowisko bardziej przyjazne nietoperzom. Elementy liniowe, takie jak szpalery drzew można chronić lub wspierać, by tworzyły korytarz dla nietoperzy prowadząc je do ich kryjówki do obszaru naturalnego. Można też powstrzymać ludzi przed wchodzeniem w strefy zagrożenia wokół słabszych drzew, sadząc w tych miejscach cierniste krzewy odstraszające pieszych.W przypadku usunięcia drzew lub dodania światła do ciemnych, porośniętych roślinnością tras, nietoperze prawdopodobnie będą podążać alternatywnymi i potencjalnie bardziej niebezpiecznymi drogami.
Źródło: Green Prophet
Źródła:
Urban Bat Project: https://www.urbanbatproject.com/
Bat Conversation Trust: https://www.bats.org.uk/
Landscape and Urban Design for Bats and Biodiversity: https://www.researchgate.net/publication/263008587_Landscape_and_urban_design_for_bats_and_biodiversity
The Importance of Bats in Our Towns and Cities, Solar Eye, źródło: https://www.solar-eye.com/blog-the-importance-of-bats-in-our-towns-and-cities/
The Urban Bat Project, Wildlife Acoustics, źródło: https://www.wildlifeacoustics.com/customer-stories/the-urban-bat-project
Urban Bat Project, źródło https://www.urbanbatproject.com/
Bat Conservation Trust, źródło: https://www.bats.org.uk/
Landscape and Urban Design for Bats and Biodiversity, Kelly Gunnel, Carol Williams, Gary Grant, źródło: https://www.researchgate.net/publication/263008587_Landscape_and_urban_design_for_bats_and_biodiversity
These bat-friendly lights show how to make cities safe for nature, Fast Company, źródło: https://www.fastcompany.com/90179848/these-bat-friendly-lights-show-how-to-make-cities-safe-for-nature
